Οι Κλόουν

Από το παράθυρο του δωματίου του, ένα μικρό παιδί παρακολουθεί μαγεμένος την  ανέγερση μιας σκηνής τσίρκου που στήνεται στην πλατεία μιας μικρής επαρχιακής πόλης. Το ίδιο βράδυ οι άνθρωποι και τα ζώα του τσίρκου παρουσιάζουν τα συνηθισμένα τους νούμερα. Οι κλόουν θυμίζουν στον Φελίνι στιγμές από την παιδική του ηλικία και χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες συγχωριανών του που στις αναμνήσεις του έχουν την όψη κλόουν, στολισμένοι φασίστες, μια χυμώδης γυναικεία μορφή με φανταχτερό μακιγιάζ που μπαίνει σ’ ένα καφέ, κλπ. Με τη βοήθεια ενός τηλεοπτικού συνεργείου ο Φελίνι ξεκινά μια έρευνα για το μεγαλείο και την παρακμή της τέχνης του κλόουν. Παίρνει συνεντεύξεις από τους τελευταίους μεγάλους εναπομείναντες κλόουν, πηγαίνει στο Παρίσι για να επισκεφθεί το γαλλικό τσίρκο, ψάχνει στα κινηματογραφικά αρχεία για μαρτυρίες — όλα όμως δείχνουν ότι ο κλόουν πέθανε. Τότε ο Φελίνι σκέφτεται να τον αναστήσει, έστω κινηματογραφικά, σε μια παρέλαση κωμική όσο και μακάβρια.
 
 
 Από παιδί ο Φεντερίκο Φελίνι (1920-1993) συναρπαζόταν από  τον κόσμο του τσίρκου και τους κλόουν. Βρήκε λοιπόν την ιδανική ευκαιρία να εκφράσει αυτή την παλιά αγάπη του όταν του πρότεινε η ιταλική τηλεόραση να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ με αυτό το θέμα. Πρόκειται για την πρώτη του τηλεοπτική δουλειά (Οι κλόουν γυρίστηκαν σε 16 μμ) και ταυτόχρονα ένα από τα πιο ουσιαστικά, συγκινητικά και αποκαλυπτικά έργα του. Οι κλόουν τελικά δεν είναι ένα απλό ντοκιμαντέρ, μα ένας στοχασμός πάνω στην αναζήτηση της έννοιας του κλόουν, μια αναφορά στο μεγαλείο και την παρακμή του τσίρκου. Ταυτόχρονα είναι ένας προβληματισμός (που συναντάμε σε πολλές από τις ταινίες του) πάνω στο θέαμα που προσφέρει το τσίρκο και τη σχέση του κινηματογράφου με αυτό. Αλλά είναι και μια αλληγορία για την ίδια τη ζωή. Η προσωπική ματιά του Φελίνι είναι ολοφάνερη στους Κλόουν: το πραγματικό δεν αποτυπώνεται ψυχρά αλλά μετουσιώνεται, στολίζεται, μετατρέπεται σε φαντασμαγορία. Όπως γράφει ο Sam Rohdie στο Fellini Lexicon: “[Η ταινία] είναι ένας φόρος τιμής στην παιδική ανάμνηση της μαγείας αλλά και του τρόμου που προκαλούν οι κλόουν. Είναι ένα ρέκβιεμ και συνάμα η ανάσταση τους. Είναι δηλαδή μια μορφή συμφιλίωσης”.